भारतीय रिझर्व्ह बँकेने (RBI) सर्वसामान्य नागरिकांना एक मोठा दिलासा देणारा आणि महत्त्वाचा निर्णय घेतला आहे. आतापर्यंत फक्त सोन्यावर कर्ज (Gold Loan) घेण्याची सुविधा उपलब्ध होती, पण आरबीआयच्या नवीन परिपत्रकानुसार, नागरिकांना त्यांच्या घरात साठवलेल्या चांदीवरही कर्ज घेता येणार आहे. १ एप्रिल २०२६ पासून ही नवी सुविधा सुरू होणार आहे.
हा निर्णय अशा लोकांसाठी अत्यंत महत्त्वाचा ठरणार आहे, ज्यांना अचानक आर्थिक अडचणीत तात्काळ पैशांची गरज भासते. मुलांचे शिक्षण, व्यवसाय विस्तार, किंवा वैद्यकीय आणीबाणी (Medical Emergency) यासारख्या गरजांसाठी आता चांदी तारण ठेवून सहजपणे कर्ज उपलब्ध होईल. यामुळे नागरिकांकडे पर्सनल लोन (Personal Loan) किंवा गोल्ड लोन व्यतिरिक्त एक नवा आणि सोपा पर्याय उपलब्ध झाला आहे.
कोण देणार ‘सिल्व्हर लोन’?
आरबीआयच्या निर्देशानुसार, जवळपास सर्व बँका आणि वित्तीय संस्था त्यांच्या ग्राहकांना ही सुविधा पुरवतील. यामध्ये व्यावसायिक बँका, लघु वित्त बँका आणि प्रादेशिक ग्रामीण बँका (RRB) यांचा समावेश आहे. याशिवाय, शहरी आणि ग्रामीण सहकारी बँका, बिगर-बँकिंग वित्तीय कंपन्या (NBFCs) आणि गृहनिर्माण वित्त कंपन्या देखील ‘सिल्व्हर लोन’ (Silver Loan) देतील. यामुळे केवळ शहरी भागातीलच नव्हे, तर ग्रामीण भागातील लोकांसाठीही चांदीवर कर्ज घेणे सुलभ होणार आहे.
तारण ठेवण्याची मर्यादा किती?
आरबीआयने चांदी आणि सोन्यावर कर्ज घेण्यासाठी काही विशिष्ट मर्यादा निश्चित केल्या आहेत, ज्यामुळे कर्ज प्रक्रिया सुरक्षित आणि पारदर्शक राहील.
- चांदीचे दागिने: एका ग्राहकाला कर्जासाठी जास्तीत जास्त १० किलोपर्यंत चांदीचे दागिने तारण ठेवता येतील.
- चांदीची नाणी: चांदीच्या नाण्यांसाठी (Silver Coins) तारण ठेवण्याची मर्यादा ५०० ग्रॅम इतकी निश्चित करण्यात आली आहे.
याचप्रमाणे, सोन्यावरील कर्जासाठीही मर्यादा ठेवण्यात आल्या आहेत:
- सोन्याचे दागिने: एका ग्राहकाला १ किलोपेक्षा जास्त सोन्याचे दागिने तारण ठेवण्याची परवानगी नाही.
- सोन्याची नाणी: सोन्याच्या नाण्यांसाठी (Gold Coins) तारण ठेवण्याची मर्यादा ५० ग्रॅम पर्यंत आहे.
याचा अर्थ, एकाच ग्राहकाने घेतलेल्या सर्व कर्जासाठी तारण ठेवलेल्या सोन्या-चांदीच्या वस्तूंचे एकूण वजन वरील मर्यादेपेक्षा जास्त असू नये.
कर्जाची रक्कम कशी ठरणार?
कर्जाची रक्कम ‘कर्ज मूल्य (LTV) गुणोत्तर’ (Loan-to-Value Ratio) या आधारावर निश्चित केली जाईल. LTV गुणोत्तर म्हणजे, तुम्ही तारण ठेवलेल्या चांदीच्या किंवा सोन्याच्या एकूण मूल्यावर आधारित तुम्हाला मिळणारी कर्जाची रक्कम. म्हणजेच, तारण ठेवलेल्या चांदीच्या मूल्यावर आधारित तुम्हाला कर्ज मिळेल.
आरबीआयच्या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार, कर्जाच्या रकमेनुसार LTV गुणोत्तर खालीलप्रमाणे असेल:
- ₹२.५ लाख पर्यंतच्या कर्जासाठी ८५% पर्यंत
- ₹२.५ लाख ते ₹५ लाख पर्यंतच्या कर्जासाठी ८०% पर्यंत
- ₹५ लाख पेक्षा जास्त कर्जासाठी ७५% पर्यंत
कोणाला कर्ज घेता येणार?
आरबीआयने ‘बुलियन’ (म्हणजेच, कच्चे सोने किंवा चांदी) वर कर्ज देण्यास मनाई केली आहे. अर्थव्यवस्थेत कोणताही मोठा अडथळा येऊ नये, यासाठी हा निर्णय घेण्यात आला आहे. त्यामुळे, बँका आणि वित्तीय संस्था फक्त सोन्याचे/चांदीचे दागिने (Ornaments), सोन्याचे/चांदीचे वस्तू (Jewellery) आणि नाणी यांवरच कर्ज देऊ शकतील. हा नियम सामान्य लोकांना त्यांच्या दैनंदिन किंवा लहान आर्थिक गरजा पूर्ण करण्यासाठी मदत करेल.
निर्णयाचे प्रमुख फायदे
- त्वरित आर्थिक मदत: ज्यांच्याकडे चांदीचे दागिने किंवा नाणी आहेत, त्यांना तात्काळ रोख रकमेची आवश्यकता असल्यास, आपले दागिने न विकता कर्ज मिळवणे शक्य होईल.
- तणावमुक्ती: अचानक आलेल्या खर्चासाठी दागिने विकण्याचा तणाव दूर होईल. केवळ तारण ठेवून त्वरित कर्ज उपलब्ध होईल.
- मोठा आधार: लहान व्यवसाय करणारे, शेतकरी आणि गृहिणींना त्यांच्या गरजेनुसार तातडीची आर्थिक मदत मिळेल.
- सोपा पर्याय: गोल्ड लोनप्रमाणेच सिल्व्हर लोन हा एक जलद आणि सुरक्षित कर्ज पर्याय म्हणून उपलब्ध होणार आहे.
रिझर्व्ह बँकेचा हा दूरगामी निर्णय भारतीय अर्थव्यवस्थेतील कर्ज बाजारपेठेला एक नवी दिशा देणारा ठरणार असून, सर्वसामान्य नागरिकांच्या अडचणीच्या वेळी मोठा आधार देईल.
Get the latest Marathi news, Maharashtra news, and updates from politics, election, sports, entertainment, health, agriculture, business, and religion – only on headlinesmarathi.com.
