राज्यातील स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुकीतील (Maharashtra Local Body Election 2025) ५० टक्के आरक्षणाच्या मर्यादेवरून निर्माण झालेल्या कायदेशीर पेचावर आज सर्वोच्च न्यायालयात (Supreme Court) अत्यंत महत्त्वपूर्ण सुनावणी होणार आहे.
या सुनावणीकडे केवळ राजकीय वर्तुळाचेच नव्हे, तर राज्यातील लाखो मतदारांचे आणि प्रशासकीय अधिकाऱ्यांचे लक्ष लागून राहिले आहे. या एकाच निर्णयावर राज्यातील ५७ नगरपालिका आणि नगरपंचायतींच्या निवडणुकीचे भवितव्य टांगून राहिले असून, न्यायालयाच्या एका शब्दाने महाराष्ट्राच्या स्थानिक राजकारणात मोठे बदल होण्याची शक्यता आहे.राज्यात सध्या २४६ नगरपालिका आणि ४२ नगरपंचायतींच्या निवडणुकीची रणधुमाळी सुरू असतानाच, आरक्षणाची मर्यादा ओलांडल्याच्या गंभीर आक्षेपाने या संपूर्ण प्रक्रियेवर कायदेशीर प्रश्नचिन्ह उभे केले आहे.
गेल्या काही दिवसांपासून राज्यातील स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुका आरक्षणाच्या मुद्द्यामुळे चांगल्याच चर्चेत आहेत. एका बाजूला निवडणुकीची प्रक्रिया सुरू आहे, तर दुसरीकडे आरक्षणाची ५० टक्क्यांची मर्यादा ओलांडल्याच्या आरोपावरून सर्वोच्च न्यायालयात याचिका दाखल झाली आहे. याचिकेवरील मागील सुनावणीत न्यायालयाने राज्यातील २८८ स्थानिक स्वराज्य संस्थांमध्ये सुरू असलेल्या निवडणुकांवर स्थगिती देण्यास तात्पुरता नकार दिला होता.
मात्र, आज होणारी सुनावणी निर्णायक मानली जात आहे. आरक्षणाचे हे प्रकरण केवळ कायदेशीर पेच नसून, ते महाराष्ट्राच्या स्थानिक राजकारणाला आणि प्रशासकीय धोरणांना दीर्घकाळ प्रभावित करण्याची क्षमता ठेवते. न्यायालयाचा आजचा निर्णय केवळ ५७ संस्थांपुरता मर्यादित न राहता, आगामी काळात होणाऱ्या जिल्हा परिषद आणि पंचायत समितीच्या निवडणुकांवरही थेट परिणाम करणारा ठरू शकतो.
या कायदेशीर लढाईत राज्य निवडणूक आयोगाने सर्वोच्च न्यायालयात दाखल केलेल्या माहितीत एक महत्त्वपूर्ण कबुली दिली आहे. आयोगाने स्पष्ट केले आहे की, राज्यातील ४० नगरपरिषदा आणि १७ नगरपंचायती अशा एकूण ५७ स्थानिक स्वराज्य संस्थांमध्ये ५० टक्के आरक्षणाची मर्यादा ओलांडली गेली आहे. निवडणूक आयोगाने ही माहिती न्यायालयाला सादर केल्यानंतर आता संपूर्ण लक्ष न्यायालयाच्या भूमिकेकडे लागले आहे. या कबुलीमुळे याचिकेतील आक्षेपांना बळ मिळाले आहे आणि आता न्यायालयाला यावर स्पष्ट निर्णय द्यावा लागणार आहे.
न्यायालयाने जर या ५७ संस्थांच्या निवडणुकांना स्थगिती दिली, तर राज्य सरकारची पुढील भूमिका काय असेल? तसेच, या स्थगितीचा परिणाम राज्यातील इतर स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुकांवर कसा होईल? हे कळीचे प्रश्न आता निर्माण झाले आहेत. यापूर्वी अनेकदा आरक्षणाच्या मुद्द्यावरून निवडणुकांचे वेळापत्रक कोलमडल्याचे आपण पाहिले आहे, त्यामुळे आजचा निर्णय हा केवळ एका दिवसाची बातमी नसून, तो महाराष्ट्राच्या निवडणूक इतिहासातील एक महत्त्वाचा टप्पा ठरू शकतो.
आरक्षणाची मर्यादा ओलांडल्याचे आयोगाने मान्य केलेल्या ५७ स्थानिक स्वराज्य संस्थांमध्ये राज्यातील अनेक महत्त्वाच्या आणि मोठ्या शहरांमधील नगरपालिकांचा समावेश आहे. विशेषतः जगप्रसिद्ध देवस्थान असलेल्या शिर्डी (अहिल्यानगर) आणि मध्य महाराष्ट्रातील महत्त्वाचे शहर असलेल्या मनमाड (नाशिक) येथील नगरपालिका निवडणुकीचे भवितव्य आज टांगणीला लागले आहे. याशिवाय, मालेगाव (वाशिम), यवतमाळ, दौंड (पुणे) आणि बुलढाणा, नागपूर, चंद्रपूर, गडचिरोली, अमरावती अशा अनेक जिल्ह्यांमधील महत्त्वपूर्ण नगरपरिषदांच्या निर्णयावर परिणाम होणार आहे.
‘या’ नगरपरिषदेंचं भवितव्य टांगणीला
- धारणी, अमरावती
- मालेगाव, वाशिम
- ढांकी, यवतमाळ
- वाडा, पालघर
- भिसी, चंद्रपूर
- गोरेगाव, गोंदिया
- सालेकसा, गोंदिया
- बेसा पिपला, नागपूर
- भिवापूर, नागपूर
- बिडगाव-तरोडी, नागपूर
- गोधणी रेल्वे, नागपूर
- कांदरी कन्हान, नागपूर
- महादुला, नागपूर
- मोवाड, नागपूर
- निळदोह, नागपूर
- येरखेडा, नागपूर
- शिंदखेडा, धुळे
- चिखलदरा, अमरावती
- दर्यापूर, अमरावती
- आर्णी, यवतमाळ
- यवतमाळ
- बिलोली, नांदेड
- धर्माबाद, नांदेड
- कुंडलवाडी, नांदेड
- उमरी, नांदेड
- पूर्णा, परभणी
- जव्हार, पालघर
- साकोली, भंडारा
- बल्लारपूर, चंद्रपूर
- भंडारवाटी, चंद्रपूर
- ब्रह्मपुरी, चंद्रपूर
- चिमूर, चंद्रपूर
- गुग्गुस, चंद्रपूर
- नागभीड, चंद्रपूर
- राजुरा, चंद्रपूर
- आरमोरी, गडचिरोली
- देसाईगंज, गडचिरोली
- गडचिरोली
- बुटीबोरी, नागपूर
- दिगदोह देवी, नागपूर
- कमठी, नागपूर
- काटोल, नागपूर
- खापा, नागपूर
- उमरेड, नागपूर
- कन्हान पिंपरी, नागपूर
- वाडी, नागपूर
- पुलगाव, वर्धा
- शिर्डी, अहिल्यानगर
- पिंपळनेर, धुळे
- नवापूर, नंदुरबार
- तळोदा, नंदुरबार
- मनमाड, नाशिक
- पिंपळगाव बसवंत, नाशिक
- इगतपुरी, नाशिक
- ओझर, नाशिक
- त्र्यंबक, नाशिक
- दौंड, पुणे
Get the latest Marathi news, Maharashtra news, and updates from politics, election, sports, entertainment, health, agriculture, business, and religion – only on headlinesmarathi.com.
