राज्यात परतीच्या पावसाने काहीशी उसंत घेतल्यानंतर आता उन्हाच्या झळांनी नागरिक हैराण झाले आहेत. गेल्या काही दिवसांपासून तापमानात सातत्याने वाढ होत असून, हवामान विभागाने ‘ऑक्टोबर हीट’चा इशारा दिला आहे. दिवसा तीव्र उन्हामुळे अंगावर आग ओकत असल्याचा अनुभव नागरिकांना येत आहे, तर रात्री थोडासा गारवा जाणवत असल्याने सर्दी-खोकल्यासारख्या तक्रारींनी लोकांना घेरले आहे.
हवामान विभागाच्या माहितीनुसार, राज्यात कमाल तापमानात वाढ नोंदवण्यात आली आहे. सोलापूर जिल्ह्यात रविवारी ३४.५ अंश सेल्सिअस इतके तापमान झाले, तर मुंबईच्या सांताक्रुझ भागात ३४ अंशांपेक्षा जास्त पारा गेला. बहुतांश ठिकाणी कमाल तापमान ३२ अंशांच्या आसपास असून, दुपारच्या वेळी उन्हाचा प्रकाश तीव्र जाणवत आहे. परिणामी, दिवसागणिक उकाड्याची तीव्रता वाढताना दिसत आहे.
पावसाला पोषक वातावरण असले तरी, सध्या ढगाळ वातावरणाऐवजी आकाश स्वच्छ राहिल्यामुळे थेट सूर्यकिरणांचा परिणाम जमिनीवर दिसतो आहे. त्यामुळे ‘ऑक्टोबर हीट’चा तडाखा ग्रामीण आणि शहरी दोन्ही भागांवर समान प्रमाणात जाणवत आहे.
अरबी समुद्रातील कमी दाबाचा पट्टा ओसरल्यामुळे आणि समुद्र सपाटीपासून १.५ किलोमीटर उंचीवर चक्राकार वाऱ्यांची स्थिती असल्याने पावसाला पोषक हवामान तयार झाले असले, तरी प्रत्यक्ष पावसाची शक्यता कमी असल्याचे हवामान खात्याने सांगितले आहे. त्यामुळे राज्यात अंशतः ढगाळ हवामान कायम राहून सूर्यप्रकाश तीव्र राहणार असल्याचा अंदाज आहे. काल सकाळपासूनच अनेक भागांत उकाडा कायम होता. शहरांमध्ये वाढलेली उष्णता आणि ग्रामीण भागात वाढलेला आर्द्रतेचा त्रास यामुळे नागरिकांची झोप उडाली आहे. अनेक ठिकाणी पंखे, कूलर आणि एसी वापर पुन्हा सुरू झाला आहे.
मॉन्सूनने अधिकृतरीत्या मागे हटण्यास सुरुवात केली आहे. हवामान विभागाने दिलेल्या माहितीनुसार, १० ऑक्टोबर रोजी मॉन्सूनने गुजरात, महाराष्ट्र, मध्य प्रदेश, उत्तर प्रदेश आणि बिहारच्या काही भागातून परतीचा प्रवास सुरू केला. रविवारीपर्यंत मॉन्सूनची सिमा अलिबाग, अहमदनगर, अकोला, जबलपूर, वाराणसी आणि रक्सौलपर्यंत पोहोचली होती. पुढील दोन दिवसांत संपूर्ण महाराष्ट्रातून मॉन्सून पूर्णपणे परतण्याची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे.
पावसाच्या या परतीमुळे शेतीच्या कामावर थोडासा परिणाम होणार आहे. काही भागांत अजूनही उशिराच्या पिकांसाठी ओलावा आवश्यक असल्याने शेतकरी चिंतित आहेत. तरीही, सप्टेंबर अखेरपर्यंत झालेल्या चांगल्या पावसामुळे पिकांना मोठा धोका नाही, असे कृषी तज्ज्ञांचे मत आहे.
दिवसागणिक वाढणारा उष्मा आणि रात्री जाणवणारा गारवा यामुळे नागरिकांच्या आरोग्यावर परिणाम होत आहे. सर्दी, खोकला, ताप, डोकेदुखी, अंगदुखी यांसारख्या तक्रारींमध्ये मोठ्या प्रमाणात वाढ झाल्याचे शहरातील डॉक्टर सांगत आहेत. विशेषतः लहान मुलं आणि वृद्ध यांना हवामानातील या बदलाचा सर्वाधिक फटका बसत आहे. अनेकांना ही लक्षणं आठवडाभराहून अधिक काळ टिकून आहेत.
हवामान विभागाच्या मते, पुढील काही दिवस राज्यात दिवसा उष्णता आणि रात्री हलका गारवा असा तफावतपूर्ण हवामानाचा अनुभव राहणार आहे.
मुंबई, पुणे, नागपूर, सोलापूर, नाशिक, छत्रपती संभाजीनगर या भागांत कमाल तापमान ३३ ते ३५ अंशांच्या दरम्यान राहण्याचा अंदाज आहे. तापमानात होणाऱ्या या वाढीमुळे ‘ऑक्टोबर हीट’चा कालावधी आणखी काही दिवस कायम राहण्याची शक्यता आहे.
हवामानातील या बदलाचा परिणाम ग्रामीण भागातही जाणवत आहे. शेतकऱ्यांनी पिकांच्या देखभालीसाठी सिंचनाची तयारी सुरू केली आहे. काही ठिकाणी जमिनीतील ओलावा झपाट्याने कमी होत असल्याने पाण्याची गरज भासत आहे. तज्ज्ञांच्या मते, पुढील आठवड्यापर्यंत जर पावसाचे काही अंश दिसले नाहीत, तर भात, भुईमूग, सोयाबीन यांसारख्या उशिरा लावलेल्या पिकांना अतिरिक्त पाणी द्यावे लागेल.
या हवामानात शरीरातील पाणी लवकर कमी होते. त्यामुळे भरपूर पाणी पिणे, हलका आहार घेणे आणि सूर्यप्रकाशात दीर्घकाळ राहणे टाळणे आवश्यक आहे. उष्माघात, थकवा, आणि डिहायड्रेशन टाळण्यासाठी दुपारच्या वेळी बाहेर जाणे शक्यतो टाळावे, असा सल्ला डॉक्टरांनी दिला आहे. तसेच, लहान मुलांना थंड पेयांपासून दूर ठेवून घरगुती द्रव पदार्थ द्यावेत, असेही त्यांनी सांगितले.
मुंबई, पुणे, नागपूरसारख्या शहरांमध्ये सकाळच्या आणि संध्याकाळच्या गर्दीच्या वेळेत उकाड्याचा तडाखा जाणवत आहे. बस, रेल्वे आणि इतर प्रवासात घामाघूम झालेले नागरिक त्रस्त झाले आहेत. दुकानदार, रिक्षाचालक आणि वाहतूक कर्मचारी यांना दिवसभर उकाड्याचा सामना करावा लागत आहे. तरीही अनेकांनी या हवामानाला सवय लावून घेतली असून, थंड पाणी, ऊसाचा रस, नारळपाणी यासारख्या नैसर्गिक पेयांनी शरीराला थंडावा देण्याचा प्रयत्न सुरू केला आहे.
राज्यात पावसाने उसंत घेतल्याने ‘ऑक्टोबर हीट’चा तडाखा सर्वदूर जाणवत आहे. तापमानातील वाढ, हवामानातील बदल आणि आरोग्यावर होणारा परिणाम यामुळे नागरिकांनी स्वतःची काळजी घेणे आवश्यक आहे. हवामान विभागाने दिलेल्या अंदाजानुसार, पुढील काही दिवस पावसाची शक्यता कमी असून उष्णतेचा तडाखा कायम राहणार आहे. त्यामुळे उकाड्यापासून बचावासाठी साधे पण प्रभावी उपाय म्हणजे पाणी पिणे, हलका आहार, आणि पुरेशी विश्रांती हेच या काळात सर्वात उत्तम शस्त्र ठरणार आहे.
FAQ
‘ऑक्टोबर हीट’ म्हणजे नेमकं काय असतं?
‘ऑक्टोबर हीट’ म्हणजे मॉन्सून परतल्यानंतर ऑक्टोबर महिन्यात जाणवणारा तीव्र उकाडा. या काळात सूर्यप्रकाश तीव्र होतो आणि पावसाचा अभाव असल्याने तापमान झपाट्याने वाढतं.
सध्या महाराष्ट्रात तापमान किती आहे?
सोलापूर, पुणे, मुंबई, नागपूर या भागांत कमाल तापमान 33 ते 35 अंश सेल्सिअस दरम्यान आहे. काही ठिकाणी 36 अंशांपर्यंत पारा गेला आहे.
हवामान विभागाने पुढील काही दिवसांसाठी काय अंदाज दिला आहे?
पुढील काही दिवस राज्यात उष्णतेचा तडाखा कायम राहील. दिवसा उकाडा आणि रात्री थोडासा गारवा अशी तफावतपूर्ण स्थिती राहण्याची शक्यता आहे.
‘ऑक्टोबर हीट’चा आरोग्यावर कसा परिणाम होतो?
उष्णतेमुळे शरीरातील पाणी कमी होते. सर्दी, खोकला, ताप, थकवा, आणि डिहायड्रेशन यासारख्या तक्रारी वाढतात, विशेषतः मुलं आणि वृद्धांमध्ये.
Get the latest Marathi news, Maharashtra news, and updates from politics, election, sports, entertainment, health, agriculture, business, and religion – only on headlinesmarathi.com.
