आयुष्याच्या वाटेवर ‘एकटं’ चालण्याचं दुःख काय असतं, हे ज्याला भोगावं लागतं, त्यालाच त्याची खरी वेदना माहीत असते. लग्न करून सुखाचा संसार थाटणं, जोडीदारासोबत आयुष्यभर आनंदाने जगणं आणि हसतं-खेळतं कुटुंब पाहणं, हे प्रत्येक माणसाचं एक मूलभूत स्वप्न असतं.
बहुतांश लोकं नशिबवान ठरतात, त्यांना मनासारखा जोडीदार मिळतो आणि त्यांचा संसार बहरतो. पण, काही व्यक्तींच्या नशिबी मात्र ही गोष्ट नसते. त्यांचे आयुष्य एका मोठ्या ‘प्रतीक्षेत’ अडकून राहतं. काळ पुढे सरकतो, वय वाढत जातं, तरीही त्यांच्या आयुष्यात विवाहाचा ‘योग’ काही केल्या येत नाही. अशीच एक हृदयस्पर्शी आणि आजच्या सामाजिक वास्तवावर भाष्य करणारी कहाणी अकोला जिल्ह्याच्या ग्रामीण भागातून समोर आली आहे.
वयाची तिशी ओलांडून चौतिसाव्या वर्षात पदार्पण केलेल्या एका अविवाहित तरुणाच्या मनात असलेली एकटेपणाची भीती आणि जोडीदारासाठीची तीव्र आस, त्याने थेट महाराष्ट्राच्या राजकारणातील एक ‘वडीलधारे व्यक्तिमत्त्व’, राष्ट्रवादी काँग्रेसचे (शरद पवार गट) सर्वेसर्वा ज्येष्ठ नेते शरद पवार यांच्यासमोर पत्राद्वारे मांडली आहे. या तरुणाचे हे भावनिक पत्र सध्या समाज माध्यमांवर प्रचंड व्हायरल झाले असून, त्याने केवळ एका तरुणाची वैयक्तिक समस्याच नव्हे, तर आजच्या बदलत्या समाजात ग्रामीण भागातील तरुणांना भेडसावणाऱ्या विवाह समस्येच्या गंभीर वास्तवावर प्रकाश टाकला आहे.
अकोला जिल्ह्यातील मंगेश इंगळे नावाच्या या ३४ वर्षीय तरुणाने जे धाडस दाखवले आहे, ते खरंच वाखाणण्याजोगे आहे. महाराष्ट्राच्या राजकारणातील ‘जाणता राजा’ म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या, अनेक राजकीय संकटांवर मात केलेल्या आणि देशाच्या राजकारणात आपला दबदबा ठेवणाऱ्या शरद पवार यांच्यासारख्या दिग्गज नेत्याला त्याने ‘लग्नासाठी मुलगी मिळत नाहीये, कृपया मदत करा’ असा अर्ज लिहिणे, ही बाबच मुळात अनेक अर्थांनी अनोखी आहे.
मंगेशने आपल्या पत्रात ज्या शब्दांत आपली व्यथा मांडली आहे, ती कोणत्याही संवेदनशील व्यक्तीला विचार करायला लावणारी आहे. नाव न सांगण्याच्या अटीवर सुरुवातीला तो बोलला होता, “माझे वय ३४ वर्षे पूर्ण झाले आहे. दिवसेंदिवस वय वाढत आहे. भविष्यकाळात माझे लग्न होणार नाही आणि मी एकटाच राहीन, ही भीती माझ्या मनात आता घर करून बसली आहे.” एका प्रौढ व्यक्तीच्या मनातील हे असुरक्षिततेचे आणि एकाकीपणाचे भावनाचित्र आहे.
या तरुणाने आपल्या ‘जीवाचा’ विचार करून नवा साथीदार मिळवून देण्याची विनंती केली आहे. विशेष म्हणजे, त्याने आपल्या पत्रात स्पष्टपणे उल्लेख केला आहे की, “मला कोणत्याही समाजातील मुलगी चालेल, मी तिच्याशी लग्न करण्यास तयार आहे.” आज जिथे जातीय आणि आर्थिक स्तरावर विवाह जुळवताना अनेक अडचणी येतात, तिथे या तरुणाने दाखवलेली ही समाधानवृत्ती आणि सकारात्मकता निश्चितच लक्षणीय आहे.
एवढंच नव्हे, तर त्याने संसार करण्याची आपली तयारी दर्शवताना एक महत्त्वाचा मुद्दा नमूद केला आहे. तो म्हणतो, “मुलीच्या माहेरी जाऊन राहण्यास (घरजावई होण्यास) आणि तिथे चांगल्या तऱ्हेने काम करण्यास मी तयार आहे. संसाराचा उदरनिर्वाह चांगल्या तऱ्हेने करून पुढील आयुष्य गुण्या-गोविंदाने जगू इच्छितो.” मंगेशने केलेली ही तयारी, त्याच्या मनात असलेला पत्नी मिळवण्याचा आणि संसार थाटण्याचा प्रामाणिक हेतू स्पष्ट करते. त्याचे हे शब्द, एकटेपणात जगणाऱ्या, पण आयुष्य नव्याने सुरू करण्याची तीव्र इच्छा बाळगणाऱ्या एका माणसाची वेदनेची आणि आशेची कहाणी सांगतात.
पत्राच्या शेवटी त्याने आपल्या भावनांना अधिक भावनिक किनार दिली आहे. त्याने लिहिले आहे, “माझ्या अर्जाकडे सहानुभूतीपूर्वक पाहून मला कोणत्याही समाजातील मुलगी मिळवून द्यावी. मला जीवनदान द्यावे, तुमचे उपकार मी जीवनभर विसरणार नाही.” हे पत्र त्याने थेट शरद पवार यांची भेट झाली नसताना, त्यांच्या स्वीय सहाय्यकाकडे (पीए) सुपूर्द केले होते. “पवार साहेबांना एखादं काम म्हटलं की ते काम होतंच, म्हणून मी त्यांच्याकडे ते पत्र दिले,” असे त्याने ‘एबीपी माझा’शी बोलताना सांगितले होते. यातून, राजकारणी म्हणून शरद पवार यांच्या जनमाणसातील विश्वसनीयतेची आणि समस्या निवारण करण्याची प्रतिमा किती मोठी आहे, हे अधोरेखित होते.
मंगेश इंगळे या तरुणाने केवळ भावनिक साद घातली नाही, तर तो आपल्या पायावर उभा राहण्यासाठी प्रयत्नशील आहे. तो बीए पदवीधर असून सध्या एमए (मास्टर्स ऑफ आर्ट्स) चे शिक्षण घेत आहे. आर्थिक परिस्थिती सांभाळण्यासाठी तो सध्या स्विगीचा डिलिव्हरी बॉय म्हणून काम करतो. त्याच्या घरात आई, दोन भाऊ आणि एक बहिण असे त्याचे कुटुंब आहे. ग्रामीण भागातील शिक्षण घेऊनही लग्न जुळण्यास होणारी अडचण आणि त्यासाठी करावी लागणारी संघर्षमय वाटचाल, हे आजच्या ग्रामीण महाराष्ट्रातील एका मोठ्या सामाजिक-आर्थिक समस्येचे प्रतीक आहे.
या पत्रामुळे अकोल्यात आणि एकूणच महाराष्ट्राच्या समाज माध्यमांवर मोठी चर्चा सुरू झाली. अनेकजणांनी मंगेशच्या या प्रामाणिकपणाचे आणि धैर्याचे कौतुक केले. या घटनेमुळे आजच्या समाजातील विवाहव्यवस्थेवरील ताण आणि बदलते सामाजिक वास्तव यावर गंभीर विचारमंथन करण्याची वेळ आली असल्याचे अनेकांनी मत व्यक्त केले आहे.
सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, राष्ट्रवादी काँग्रेसचे (शरद पवार गट) पक्षाध्यक्ष शरद पवार यांच्यासारख्या संवेदनशील नेत्याने या घटनेची गंभीर दखल घेतली. या तरुणाची अडचण आणि त्याचे भावनिक आवाहन लक्षात घेऊन, पक्षाच्या वरिष्ठांकडून जिल्हा पदाधिकाऱ्यांना मंगेश इंगळे या तरुणाला मदत करण्याचे निर्देश तात्काळ देण्यात आले.
राष्ट्रवादी काँग्रेस (शरद पवार गट) पक्षाचे जिल्हाध्यक्ष संग्राम गावंडे यांनी एका वृत्तवाहिनीला (एबीपी माझा) बोलताना यासंदर्भात माहिती दिली. त्यांनी सांगितले की, “आम्हाला पक्षाच्या वरिष्ठांकडून या तरुणाला मदत करण्यासंदर्भात आदेश प्राप्त झाले आहेत. लवकरच आम्ही त्याच्यासाठी योग्य वधू संशोधन सुरू करणार आहोत.” एवढेच नव्हे, तर त्यांनी पक्षाच्या वतीने एक महत्त्वपूर्ण आश्वासन दिले आहे. गावंडे म्हणाले, “त्याचे आयुष्य सेटल करण्याची जबाबदारी आमचा पक्ष घेणार आहे.”
एका राजकीय पक्षाने किंवा नेत्याने एखाद्या तरुणाच्या वैयक्तिक विवाह समस्येवर थेट लक्ष केंद्रित करून त्याला मदत करण्याचा निर्णय घेणे, ही घटना निश्चितच दुर्मिळ आणि मानवी दृष्टिकोन दर्शवणारी आहे. यामुळे, समाजातील सामान्य माणसाला राजकारणी व्यक्तींकडून आणि पक्ष यंत्रणेकडून असलेल्या अपेक्षांचे आणि भावनिक नात्याचे दर्शन घडते.
अकोल्यातील मंगेश इंगळेची ही कहाणी केवळ एका व्यक्तीची समस्या नाही, तर आज ग्रामीण भागातील अनेक तरुणांना भेडसावणाऱ्या गंभीर सामाजिक समस्येचे प्रतिबिंब आहे. शिक्षण, नोकरी आणि सामाजिक-आर्थिक बदल यामुळे विवाह जुळवण्याच्या प्रक्रियेत अनेक गुंतागुंती निर्माण झाल्या आहेत.
- स्त्री-पुरुष लिंग गुणोत्तर: काही विशिष्ट जाती आणि ग्रामीण भागांमध्ये घटलेले लिंग गुणोत्तर (Sex Ratio) हे एक महत्त्वाचे कारण आहे.
- नोकरी आणि आर्थिक स्थैर्य: मुलींसाठी आणि त्यांच्या पालकांकडून नोकरी आणि आर्थिक स्थैर्य असलेल्या मुलाला प्राधान्य दिले जाते. ग्रामीण भागात शेती व्यवसाय करणाऱ्या किंवा छोटे-मोठे काम करणाऱ्या तरुणांना यामुळे विवाह जुळवण्यात अडचणी येतात.
- सामाजिक अपेक्षा: बदललेल्या सामाजिक अपेक्षा आणि जीवनशैलीतील बदलांमुळे ग्रामीण तरुणांना जुन्या पद्धतीने विवाह करणे कठीण झाले आहे.
- मोठे शहर आणि गावातील दरी: उच्च शिक्षण आणि नोकरीसाठी मुलींचे मोठ्या शहरांकडे स्थलांतर वाढल्याने, ग्रामीण भागात योग्य वधू मिळवण्याची समस्या अधिक गंभीर झाली आहे.
या सर्व सामाजिक-आर्थिक घटकांमुळे मंगेश इंगळेसारख्या अनेक तरुणांना विवाह जुळवण्यासाठी संघर्ष करावा लागत आहे. या घटनेमुळे आता समाजातील विवाह समुपदेशक, समाजशास्त्रज्ञ आणि शासन-प्रशासन यांना या गंभीर विषयावर अधिक लक्ष देण्याची आणि धोरणे आखण्याची गरज निर्माण झाली आहे. एका तरुणाने ‘राष्ट्रवादीच्या साहेबांकडे’ केलेली ही भावनिक याचना, महाराष्ट्राच्या समाजमनावर एक मोठा प्रश्नचिन्ह निर्माण करून गेली आहे. मंगेशच्या आयुष्यातील हा प्रवास त्याला योग्य जोडीदार मिळवून देईल आणि त्याचा संसार सुखाचा होईल, अशी अपेक्षा संपूर्ण समाज व्यक्त करत आहे.
Get the latest Marathi news, Maharashtra news, and updates from politics, election, sports, entertainment, health, agriculture, business, and religion – only on headlinesmarathi.com.
