भारतीय चित्रपटसृष्टीतील ‘ही-मॅन’ आणि कोट्यवधी प्रेक्षकांच्या मनावर अधिराज्य गाजवणारे महान अभिनेते धर्मेंद्र यांचे वृद्धपकाळाने निधन झाले. वयाच्या ८९ व्या वर्षी त्यांनी अखेरचा श्वास घेतला.
गेल्या काही दिवसांपासून त्यांची प्रकृती ठीक नसल्याच्या बातम्या येत होत्या, ३१ ऑक्टोबर रोजी त्यांना उपचारांसाठी रुग्णालयात दाखल करण्यात आले होते. भारतीय मनोरंजन विश्वासाठी हा एक अत्यंत दुःखद दिवस असून, त्यांच्या निधनाने कलाक्षेत्रात एक मोठी पोकळी निर्माण झाली आहे. चित्रपटसृष्टीतील त्यांच्या अविस्मरणीय योगदानाला आणि त्यांच्या प्रेमळ व्यक्तिमत्त्वाला आज सर्वत्र आदरांजली वाहिली जात आहे.
धर्मेंद्र यांच्या निधनाची बातमी वाऱ्यासारखी पसरताच बॉलिवूडसह संपूर्ण देशावर शोककळा पसरली. त्यांच्या निधनानंतर अनेक कलाकार, राजकारणी आणि चाहत्यांनी समाज माध्यमांवर पोस्ट करत त्यांना श्रद्धांजली वाहिली. चित्रपटसृष्टीतील त्यांच्या समकालीन कलाकारांनी आणि त्यांच्यासोबत काम केलेल्या दिग्दर्शकांनी त्यांच्या आठवणींना उजाळा दिला.
त्यांच्या अभिनयातील सहजता, त्यांचे आकर्षक व्यक्तिमत्त्व आणि एक माणूस म्हणून त्यांच्यातील माणुसकी यामुळे त्यांना ‘सर्वात प्रेमळ अभिनेता’ म्हणून ओळखले जाई. पडद्यावर त्यांनी साकारलेल्या प्रत्येक भूमिकेत त्यांनी आपले १०० टक्के योगदान दिले आणि म्हणूनच ते ६० वर्षांहून अधिक काळ प्रेक्षकांच्या हृदयावर राज्य करत राहिले.
८ डिसेंबर १९३५ रोजी पंजाबमधील नसराली या छोट्याशा गावात धर्मेंद्र यांचा जन्म झाला. त्यांचे बालपण आणि प्रारंभिक शिक्षण गावातच झाले. चित्रपटसृष्टीत येण्याची त्यांची इच्छा इतकी प्रबळ होती की, त्यासाठी त्यांनी मुंबई गाठली आणि आपल्या स्वप्नांना मूर्त रूप दिले. १९६० साली ‘दिल भी तेरा हम भी तेरे’ या चित्रपटाद्वारे त्यांनी आपल्या अभिनय कारकिर्दीची सुरुवात केली.
सुरुवातीच्या काळात त्यांनी अनेक रोमँटिक आणि कौटुंबिक चित्रपटांमध्ये काम केले, पण १९६६ मध्ये आलेल्या ‘फूल और पत्थर’ या चित्रपटाने त्यांना प्रचंड लोकप्रियता मिळवून दिली. या चित्रपटासाठी त्यांना सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्यासाठी फिल्मफेअर पुरस्काराचे नामांकन मिळाले आणि तेव्हापासून त्यांनी बॉलिवूडमध्ये आपले स्थान पक्के केले.
धर्मेंद्र यांचा अभिनय प्रवास हा खऱ्या अर्थाने विविधरंगी आणि अविस्मरणीय होता. १९७० आणि १९८० चे दशक हे त्यांच्या कारकिर्दीतील सुवर्णकाळ ठरले. या दशकात त्यांनी विनोद, रोमँस, ऍक्शन आणि सामाजिक विषयांवरील चित्रपटांमध्ये काम करून आपली बहुआयामी प्रतिभा सिद्ध केली. ‘चुपके चुपके’ मधील त्यांचा विनोदी अभिनय असो किंवा ‘सत्यकाम’ मधील गंभीर भूमिका, प्रत्येक भूमिकेला त्यांनी न्याय दिला. तथापि, रमेश सिप्पी दिग्दर्शित ‘शोले’ (१९७५) या चित्रपटातील ‘वीरू’ची त्यांची भूमिका भारतीय चित्रपटसृष्टीतील एक मैलाचा दगड ठरली.
अमिताभ बच्चन यांच्यासोबतची त्यांची ऑन-स्क्रीन केमिस्ट्री आणि त्यांच्या ॲक्शनने प्रेक्षकांना वेड लावले. आजही वीरूचे पात्र लोकांच्या मनात ताजे आहे. याशिवाय, ‘यादों की बारात’, ‘धरम वीर’, आणि ‘दिल्लगी’ यांसारख्या चित्रपटांमुळे ते लोकप्रियतेच्या शिखरावर पोहोचले. त्यांनी साकारलेला ॲक्शन हिरोचा बाज आजही नवीन कलाकारांना प्रेरणा देतो. ‘रजिया सुल्तान’ सारख्या ऐतिहासिक चित्रपटातही त्यांनी महत्त्वपूर्ण भूमिका साकारली होती.
धर्मेंद्र हे केवळ एक उत्कृष्ट अभिनेते नव्हते, तर त्यांनी ‘विजेता फिल्म्स’ या बॅनरखाली अनेक यशस्वी चित्रपटांची निर्मिती करून चित्रपटसृष्टीला निर्माते म्हणूनही मोठे योगदान दिले. त्यांच्या या प्रयत्नातून अनेक दर्जेदार कलाकृती प्रेक्षकांपर्यंत पोहोचल्या. चित्रपटसृष्टीतील त्यांचा वारसा केवळ अभिनयापुरता मर्यादित राहिला नाही, तर त्यांची दोन्ही मुले, सनी देओल आणि बॉबी देओल यांनीही बॉलिवूडमध्ये अभिनेते म्हणून आपले स्थान निर्माण केले. त्यांच्या यशस्वी कारकिर्दीमागे त्यांच्या वडिलांचे मार्गदर्शन आणि प्रेरणा होती, यात शंका नाही. आजही ही देओल कुटुंबीयांची तिसरी पिढीही चित्रपटसृष्टीत कार्यरत आहे, जी धर्मेंद्र यांनी लावलेल्या या कलावृक्षाची साक्ष देते.
धर्मेंद्र यांच्या यशाचे रहस्य केवळ त्यांच्या अभिनयात नव्हते, तर प्रेक्षकांवरील त्यांचे अपार प्रेम आणि त्यांच्या कामातील समर्पण यामध्ये होते. उतारवयातही ते चित्रपट आणि समाज माध्यमांद्वारे आपल्या चाहत्यांशी जोडलेले राहिले. त्यांच्या कार्यातून त्यांनी हे सिद्ध केले की, कलाकाराचे यश हे केवळ वयावर नाही, तर त्याच्या मेहनतीवर आणि प्रेक्षकांच्या प्रेमावर अवलंबून असते. आपल्या दमदार व्यक्तिमत्त्वामुळे त्यांना मिळालेले ‘ही-मॅन ऑफ बॉलिवूड’ हे विशेषण त्यांनी शेवटपर्यंत सार्थ ठरवले.
आज, बॉलिवूडच्या या महान तारेच्या अस्त होण्याने भारतीय चित्रपटसृष्टीतील एका तेजस्वी पर्वाची समाप्ती झाली आहे. त्यांच्या निधनाने निर्माण झालेली पोकळी कधीही भरून न निघणारी आहे. त्यांचे चित्रपट, त्यांच्या भूमिका आणि त्यांचे प्रेमळ व्यक्तिमत्त्व नेहमीच आपल्या स्मरणात राहील. भारतीय चित्रपटसृष्टीत त्यांचे योगदान हे अमूल्य असून, भावी पिढ्यांना त्यांच्या कामातून नेहमीच प्रेरणा मिळत राहील. देव त्यांच्या आत्म्याला शांती देवो.
Get the latest Marathi news, Maharashtra news, and updates from politics, election, sports, entertainment, health, agriculture, business, and religion – only on headlinesmarathi.com.
