छत्रपती संभाजीनगर ग्रामीण पोलिसांच्या स्थानिक गुन्हे शाखेने (LCB) कॉपीराईट कायद्याचे उल्लंघन करत ‘एमआय’ (Mi) या सुप्रसिद्ध मोबाईल कंपनीच्या बनावट वस्तूंची विक्री करणाऱ्यांवर वैजापूर येथे धडाकेबाज कारवाई केली आहे. या धडक कारवाईत पोलिसांना तब्बल १३,५०,८१५ किमतीचा बनावट माल जप्त करण्यात यश आले असून, याप्रकरणी चार दुकान मालकांविरुद्ध कायदेशीर तक्रार दाखल करण्यात आली आहे.
बाजारपेठेत ब्रँडेड कंपन्यांच्या नावाचा गैरवापर करून ग्राहकांची फसवणूक करणाऱ्या आणि कंपनीच्या बौद्धिक संपदेला (Intellectual Property) धोका निर्माण करणाऱ्यांवर कायद्याचा बडगा उगारण्याची ही घटना अत्यंत महत्त्वाची असून, या कारवाईमुळे बनावट वस्तूंच्या अवैध विक्रीच्या साखळीला मोठा धक्का बसला आहे. एका प्रतिष्ठित खासगी तपास संस्थेच्या प्रतिनिधींनी दिलेल्या तक्रारीवरून ही कारवाई करण्यात आली असून, यामध्ये ‘एमआय’ कंपनीच्या हुबेहूब नकला असलेल्या मोबाईल कव्हर, मोबाईल ग्लास, डिस्प्ले, चार्जर वायर आणि इतर ॲक्सेसरीज मोठ्या प्रमाणात जप्त करण्यात आल्या आहेत.
नेत्रिका कन्सल्टिंग इन्व्हेस्टिगेशन या कंपनीत तपासणी तज्ञ म्हणून कार्यरत असलेले विनायक घणश्याम वळवईकर (वय ५०, रा. रूम नं. ०७, पितृकृपा सोसायटी, कुरार व्हिलेज, मालाड ईस्ट, मुंबई ९७) यांनी या संपूर्ण कारवाईसाठी सक्रिय पुढाकार घेतला. वळवईकर यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, ते त्यांच्या कुटुंबासोबत नमूद पत्त्यावर जन्मापासून राहत असून, त्यांच्या मिळकतीवरच त्यांच्या कुटुंबाचा उदरनिर्वाह चालतो. त्यांची कंपनी ‘नेत्रिका कन्सल्टिंग इन्व्हेस्टिगेशन’ ही ‘एमआय’ या मोबाईल कंपनीच्या नावाचा आणि त्यांच्या लोगोचा वापर करून विविध बनावट उत्पादने विकली जात असल्याचे प्रकार शोधून त्यावर कारवाई करण्याचे कार्य करते. अशा प्रकारे बनावट साहित्याची नक्कल करून विक्री करणाऱ्यांविरुद्ध कॉपीराईट कायद्यांतर्गत कारवाई करण्यासाठी कंपनीने वळवईकर यांना अधिकृत अधिकारपत्र दिले आहे.
एवढेच नव्हे, तर कंपनीच्या बनावट उत्पादनांचा शोध घेण्यासाठी त्यांना तज्ञ व्यक्ती म्हणून विशेष प्रशिक्षणही देण्यात आलेले असून, त्यासंबंधीचे प्रमाणपत्रही त्यांच्याकडे आहे. वळवईकर आणि त्यांचे सहकारी सुनील रत्नप्पा पुजारी यांनी मिळालेल्या गुप्त माहितीच्या आधारे वैजापूर परिसराची सविस्तर पाहणी केली असता, त्यांना ‘चामुंडा मोबाईल शॉपी’, ‘महादेव मोबाईल शॉपी’, ‘शिरीष मोबाईल शॉपी’, ‘लक्ष्मी मोबाईल शॉपी’, ‘रामदेव मोबाईल शॉपी’ आणि ‘माताजी मोबाईल शॉपी’ येथील काही दुकानदार ‘एमआय’ या मोबाईल कंपनीचे मोबाईल कव्हर, मोबाईल ग्लास, मोबाईल डिस्प्ले, मोबाईलचे बँक कव्हर, मोबाईलचे पोको पॅनल आणि मोबाईल चार्जर वायर इत्यादी साहित्यांचे बनावटीकरण करून तयार केलेल्या मालाचा मोठा साठा होलसेल आणि किरकोळ स्वरूपात विक्री करत असल्याचे निदर्शनास आले. या गंभीर प्रकारानंतर वळवईकर यांनी सदर ठिकाणी पोलीस कारवाई व्हावी यासाठी पोलीस अधीक्षक, छत्रपती संभाजीनगर ग्रामीण यांच्या कार्यालयात लेखी तक्रार अर्ज सादर केला होता.
आज, दिनांक १० डिसेंबर २०२५ रोजी सकाळी १०.३० वाजता, वळवईकर आणि त्यांचे सहकारी सुनील रत्नप्पा पुजारी यांनी सदर अर्जाच्या अनुषंगाने छापा कार्यवाहीसाठी छत्रपती संभाजीनगर ग्रामीण येथील स्थानिक गुन्हे शाखेचे प्रभारी अधिकारी, पोलीस निरीक्षक श्री. विजयसिंह राजपूत यांची भेट घेतली आणि त्यांना बनावट मालाच्या विक्रीची सविस्तर माहिती दिली. पोलीस निरीक्षक राजपूत यांनी सदर माहिती वरिष्ठांना कळवून सहायक पोलीस निरीक्षक एस. जी. मिसळे यांच्यासह पोहवा गोपाल पाटील (क्र. ६२९) आणि पोकॉ राहुल गायकवाड (क्र. २४६) यांना या कारवाई संदर्भात आवश्यक त्या सूचना दिल्या.
उपस्थित अधिकारी आणि अंमलदार यांनी श्री. वळवईकर आणि त्यांच्या सहकाऱ्यांची ओळख करून घेऊन कारवाईची माहिती दिली. त्यानंतर सपोनि मिसळे यांनी नियमानुसार कायदेशीर कारवाईसाठी सकाळी १०.०० वाजता दोन पंचांना बोलावून घेतले. दोन्ही पंचांनी स्वेच्छेने पंच म्हणून उपस्थित राहून पंचनामा करून देण्याची तयारी दर्शवली. पंच, पोलीस पथक, श्री. वळवईकर आणि त्यांचे सहकारी असे सर्वजण साधारणतः १०.३० वाजता वैजापूर पोलीस ठाणे हद्दीतील निर्धारित केलेल्या ठिकाणी कारवाईसाठी रवाना झाले आणि दुपारपर्यंत कारवाईसाठी सज्ज झाले.
दुपारी साधारणतः १.०० वाजता कारवाई पथक सर्वात प्रथम ‘चामुंडा मोबाईल शॉपी’ या दुकानावर पोहोचले. सपोनि मिसळे यांनी दुकानात उपस्थित असलेल्या इसमास स्वतःचे पोलीस विभागाचे ओळखपत्र दाखवून पोलीस पथक, पंच आणि कंपनीचे प्रतिनिधी यांची ओळख करून दिली आणि दुकानात येण्याचा उद्देश समजावून सांगितला. या इसमाचे नाव आणि पत्ता विचारला असता, त्याने आपले नाव निवाराम विराजी देवासे (वय ३० वर्ष, व्यवसाय मोबाईल ॲक्सेसरीज विक्री, रा. ए ३०७ डेपो रोड मालपाणी गल्ली वैजापूर) असे सांगितले. त्याने सदर दुकानाचा मालक तो स्वतः असल्याचे मान्य केले.
झडती घेण्यापूर्वी निवाराम देवासे यांना पंच, पोलीस पथक आणि कंपनी प्रतिनिधींची झडती घेण्याची संधी देण्यात आली, परंतु त्यांनी त्यास नकार दिला आणि आपल्या दुकानाची झडती घेण्यास त्यांनी कोणतीही हरकत नसल्याचे स्पष्ट केले. त्यानंतर पंच, पोलीस पथक, वळवईकर आणि कंपनीचे प्रतिनिधी यांनी दुकानात प्रवेश केला असता, दुकानामध्ये ‘एमआय’ कंपनीचे मोबाईलचे बँक कव्हर, फ्लिप कव्हर, मोबाईल ग्लास आणि चार्जिंग वायर असे साहित्य विक्रीसाठी ठेवलेले दिसले. कंपनीचे प्रतिनिधी वळवईकर आणि त्यांच्या सहकाऱ्यांनी पंच व पोलीस पथकासह या साहित्याची पाहणी केली असता, ‘एमआय’ कंपनीचे लेबल व लोगो असलेले हे साहित्य हलक्या दर्जाचे असून, ते मूळ कंपनीच्या रंगसंगतीशी हुबेहूब मिळतेजुळते असल्याचे दिसून आले. त्यामुळे हे साहित्य बनावट असल्याची खात्री झाली.
पंचासमक्ष मोजणी केली असता, चामुंडा मोबाईल शॉपीमधून ‘एमआय’ कंपनीचे एकूण १२० मोबाईल कव्हर (किंमत ५९,८८०/-), ५ फ्लिप कव्हर (किंमत ₹२,७२५/-), ४५० मोबाईलचे ग्लास (किंमत २,२४,५५०/-) आणि ३ चार्जिंग वायर (किंमत ५,०९७/-) असा एकूण २,९२,२५२/- किमतीचा बनावट माल जप्त करण्यात आला. तपासणीसाठी प्रत्येक उत्पादनाचा १ नमुना वेगळा काढून एका बॉक्समध्ये सीलबंद करण्यात आला, त्यावर पंच, पोलीस, निवाराम देवासे आणि वळवईकर यांची स्वाक्षरी असलेले लेबल लावण्यात आले. उर्वरित सर्व मालही पॅकिंग करून सीलबंद करण्यात आला. याव्यतिरिक्त कोणतीही मौल्यवान वस्तू जप्त करण्यात आली नाही.
त्यानंतर पथकाने लागलीच शेजारील ‘महादेव मोबाईल शॉपी’ मध्ये पंच आणि पोलीस पथकासह प्रवेश केला. तेथे उपस्थित असलेल्या इसमाचे नाव व पत्ता विचारला असता, त्याने आपले नाव गोपाल आसाराम देवाशी (वय २५ वर्ष, व्यवसाय मोबाईल ॲक्सेसरीज विक्री, रा. डेपो रोड वैजापूर) असे सांगितले. पोलिसांनी पंचासमक्ष दुकानाची झडती घेतली असता, सदर दुकानातही ‘एमआय’ कंपनीचे बनावट साहित्य मिळून आले. कंपनी प्रतिनिधींनी पंचासमक्ष मोजणी केली असता, या दुकानातून ‘एमआय’ कंपनीचे ४५ मोबाईल कव्हर (किंमत २२,४५०/-), १६ फ्लिप कव्हर (किंमत ८,७२०/-) आणि ५५० मोबाईलचे ग्लास (किंमत २,७४,४५०/-) असा एकूण ३,०५,६२०/- किमतीचा बनावट माल जप्त करण्यात आला. येथेही तपासणीसाठी प्रत्येक उत्पादनाचा १ नमुना सीलबंद करून त्यावर पंच, पोलीस, गोपाल देवाशी आणि श्री. वळवईकर यांच्या स्वाक्षऱ्या घेण्यात आल्या आणि उर्वरित माल सीलबंद करण्यात आला.
पुढील कारवाईत पथकाने लगतच्या ‘रामदेव मोबाईल शॉपी’ मध्ये प्रवेश केला. तेथे उपस्थित असलेल्या इसमाचे नाव रमेशकुमार चंन्नाराम चौधरी (वय ३१ वर्ष, व्यवसाय मोबाईल ॲक्सेसरीज विक्री, रा. लक्ष्मी नारायण नगर लाडगाव रोड वैजापूर) असे असल्याचे कळाले. या दुकानाच्या झडतीमध्ये ‘एमआय’ कंपनीचे बनावट साहित्य मिळून आले. कंपनी प्रतिनिधींनी पंचासमक्ष मोजणी केली असता, या दुकानातून ७० मोबाईल कव्हर (किंमत ३४,९३०/-), १४० बँक पॅनल (किंमत ६९,८६०/-) आणि ४६ मोबाईलचे चार्जर (किंमत ७८,१५४/-) असा एकूण १,८२,९४४/- किमतीचा बनावट माल जप्त करण्यात आला. धोकादायक बनावट चार्जरचा साठा येथे मोठ्या प्रमाणात मिळून आला. येथेही कायदेशीर प्रक्रिया पूर्ण करून नमुने घेऊन सर्व माल सीलबंद करण्यात आला.
यानंतर पथक ‘माताजी मोबाईल शॉपी’ मध्ये पोहोचले. तेथे उपस्थित असलेल्या इसमाचे नाव नकुलसिंग उत्तमसिंग राठोड (वय २८ वर्ष, व्यवसाय मोबाईल ॲक्सेसरीज विक्री, रा. लक्ष्मीनगर कॉलनी वैजापूर) असे असल्याचे कळाले. पोलिसांनी पंचासमक्ष या दुकानाची झडती घेतली असता, येथे ‘एमआय’ कंपनीचे सर्वाधिक बनावट साहित्य मिळून आले. कंपनी प्रतिनिधींच्या मोजणीनुसार, या दुकानातून १७६ मोबाईल कव्हर (किंमत ८७,८२४/-), ११६ बँक पॅनल (किंमत ५७,८८४/-), ९ मोबाईल चार्जर (किंमत १५,२९१/-), ६८० मोबाईल ग्लास (किंमत ३,३९,३२०/-), ७ चार्जिंग वायर (किंमत ४,९००/-), २३ मोबाईल डिस्प्ले (किंमत ५७,५००/-) आणि १३ पोको पॅनल (किंमत ₹७,२८०/-) असा एकूण ५,६९,९९९/- किमतीचा प्रचंड मोठा बनावट मालाचा साठा जप्त करण्यात आला. यामध्ये मोबाईल डिस्प्ले आणि पोको पॅनलसारखे गंभीर स्वरूपाचे बनावट भागही आढळून आले. या दुकानातूनही नमुने घेऊन सर्व माल सीलबंद करण्यात आला.
याव्यतिरिक्त पथकाने लगतचे ‘लक्ष्मी मोबाईल शॉपी’ आणि ‘शिरीष मोबाईल शॉपी’ या दोन दुकानांना भेट दिली असता, ती दोन्ही दुकाने बंद स्थितीत आढळून आली. तरी दिनांक १० डिसेंबर २०२५ रोजी दुपारी १.०० ते सायंकाळी ५.०० वाजेपर्यंत चाललेल्या या धडक कारवाईमध्ये आरोपी निवाराम विराजी देवासे, गोपाल आसाराम देवाशी, रमेशकुमार चंन्नाराम चौधरी आणि नकुलसिंग उत्तमसिंग राठोड या चारही दुकान मालकांनी त्यांच्या मालकीच्या मोबाईल दुकानांमध्ये ‘एमआय’ कंपनीच्या वरील वर्णनाचे मोबाईल साहित्य, ज्याची एकूण किंमत १३,५०,८१५/- इतकी आहे, त्याचा साठा करून विक्री करत असल्याचे सिद्ध झाले आहे.
आरोपींनी ‘एमआय’ कंपनीच्या उत्पादनांची हुबेहूब नक्कल केली, त्यांच्या रंगसंगतीचा वापर केला, आणि महत्त्वाचे म्हणजे, त्यांच्याकडे ‘एमआय’ कंपनीचे कोणतेही स्वामित्व हक्काचे (Copyright) अधिकार नसताना, केवळ नफा मिळवण्याच्या उद्देशाने हा अवैध साठा बाळगून ‘एमआय’ कंपनीच्या मालकी हक्कांचे गंभीर उल्लंघन केले आहे. त्यानुसार वरील चारही आरोपींविरुद्ध कॉपीराईट कायद्याच्या संबंधित कलमांखाली कायदेशीर तक्रार दाखल करण्यात आली आहे. अशा बनावट उत्पादनांमुळे ग्राहकांची आर्थिक फसवणूक तर होतेच, पण निकृष्ट दर्जाच्या वस्तू वापरल्याने उपकरणांचे नुकसान आणि सुरक्षिततेचा धोकाही वाढतो. यामुळे, ग्राहकांनी नेहमी ब्रँडेड वस्तू खरेदी करताना अधिकृत विक्रेत्यांकडूनच खरेदी करावी आणि कोणत्याही स्वस्त परंतु संशयास्पद मालाला बळी पडू नये, असे आवाहन पोलीस प्रशासनाने केले आहे.
Get the latest Marathi news, Maharashtra news, and updates from politics, election, sports, entertainment, health, agriculture, business, and religion – only on headlinesmarathi.com.
